ENGLISH
It is the duty of all of us to remember and honor Roma Genocide victims.
Under National Socialism, hundreds of thousands of Germany and other European countries were persecuted as “gypsies” between 1933 and 1945. The goal of the National Socialist state and its racist ideology was the destruction of this minority. The official number of victims of the Roma minority reaches 500,000 but the number is higher because according to historical facts, Nazi troops had the practice of executing in their hometowns or in ghettos, or on the way to concentration camps. The Albanians showed solidarity with the Jewish people during the Second World War, supporting and sheltering them from Nazi forces. The same can be said for sure about the Roma minority, who from the unwritten data we have, have contributed to the National Liberation War.
On 16 May, many of the 6000 prisoners still alive in the “Gypsy camp” at Auschwitz-Bikernau resist their imminent murder. Around half of them are deported to other concentration camps for forced labor. The remaining 2897 survivors – mostly children, women, and elderly people are murdered in the gas chambers in the night of 2 August. Therefore, the 2nd of August is known as Roma Genocide Remembrance Day – Samudaripen.
ALBANIAN
Është detyra e të gjithëve të kujtojmë dhe nderojmë Viktimat e Gjenocidit Rom.
Nën Socializmin Nacional, në Gjermani dhe vende të tjera të Europës, midis viteve 1933-1945, qindra e mijëra Romë u persekutuan si “ciganë”. Qëllimi i shtetit Nacional Socialist dhe ideologjia e tij raciste ishte asgjësimi i kësaj pakice. Numri zyrtar i viktimave të Minoritetit Rom arrin 500.000, por numri është akoma më i lartë sepse sipas fakteve historike, trupat naziste kishin praktikë të ekzekutonin njerëz në qytetet, getot e tyre ose gjatë deportimit në kampet e përqëndrimit. Populli Shqiptar është solidarizuar me popullin Hebrenj gjatë Luftës së Dytë Botërore, duke i mbështetur dhe strehuar ata nga forcat Naziste. Të njëjtën gjë mund të themi me siguri për popullin Rom, i cili, nga të dhënat e pashkruara që disponojmë, kanë kontribuar në Luftën Nacionale Çlirimtare.
Revolta e guximshme e 16 Majit 1944 – një luftë për të drejtën e jetës dhe njerëzimit – është referuar gjerësisht si Dita e Rezistencës së Romëve. Në këtë ditë, 6’000 të burgosur, ende gjallë në sektorin BIIe të ashtëquajtur “Kampi i Ciganëve” në Auschwitz-Bikernau, i rezistuan vrasjes së tyre në dhomat e gazit. Frika e një revolte tjetër i detyroi forcat Naziste të shpërndanin gjysmën e këtij komuniteti në kampe të tjera përqëndrimi. 2897 të mbijetuarit e mbetur – kryesisht fëmijë, gra dhe të moshuar u asgjësuan në dhomat e gazit natën e 2 Gushtit, të vitit 1944. Prandaj, 2 Gushti njihet si Dita e Përkujtimit të Gjenocidit Rom ose Samudaripen në gjuhën Rome.
RROMANE
Si amari savorrengi dutǐ te seras thaj te patǐvisaras e Mudarde e Samudaripen.
Telal o Nacionalno Socializmo, andi Gjermania thaj vavera Evropake thema, maśkare e berśa 1933-1945, śel thaj mile Roma persekutisaile sar “ciganora”. I res e Nacionalno Socialisto raj thaj leski ideologjia sa o xasaripe e akadale ćinderʒene. O officialno gind e mudarde rromengo ʒal ko 500’000, ma ò gind si po baro, kothal so e istoriaqe faktora, e naziste trupe salen praktika kaj te mudarena e ʒenen ande forora, lenge getora ja kana inʒarenalen ande lodelin kampora. E śqiptarora solidarizajle e Hebrejencar maśkar o Dujto Sundalutni Ćhingar, xambarisardelen thaj lilelen ande khera kaj te garavenalen katar e Nazistora. Jekhsoj śaj te mothovas sigurno hem e rromenge, kaj, katar e bilekhavipe datora kaj si amende, dje kontributi andi Meśtarimasqi Nacionalno Ćhingar.
O tròmapen revolta e 16 Majo 1944 – jekh ćhingar vaś e ʒivdimasko thaj manuśikane xakaj – si referime buxli sar ò Dive e Rromengo Mamujipen. Ande akava dive, 6’000 phangle, daha ʒunde ko sektori Blle kaj pinʒardol sar e “Ciganengo Kampi” ando Auschwitz-Bikernau, mamujisarde phiro mudaripe ande gazenge sàle. I dar kaj jekh vaver mamujipe śaj te uśtel dutǎrsarda e Nazisten te ulaven opaś akadale manuśa ande vavera lodelin kampora. 2’897 ʒivdisarde kaj aćhile palal – maj but maksumora, ʒuvla thaj phure mudardile ande gazenge sàle i rǎt e 2 Avgusto, e berśesko 1944, Ja sosqe, o 2 Avgusto pinʒardol sar ò Dive e Romengo Godǐmasko Mudaripe ja Samudaripen andi rromanikani ćhib.
